กี่ทอผ้า เป็นอุปกรณ์ที่สำคัญยิ่งอีกอันหนึ่ง ลักษณะของกี่จะมีโครงสร้างเป็นรูปสี่แหลี่ยมประกอบด้วยเสาหลัก 4 เสา มีไม้ยึดติดกันเป็นแบบดั้งเดิมที่ยังนิยมใช้อยู่ กี่ทอผ้าจะประกอบไปด้วย
1. ไม้เหยียบหูก คือ ไม้ไผ่ลำขนาดเล็กยาวประมาณ 1 เมตร ผูกโยงกับตะกอหรือเขาสำหรับเหยียบเพื่อบังคับการสลับขึ้นลงของเครือเส้นด้ายยืน โดยปกติจะมี 2 อันสำหรับการทอแบบสองตะกอ แต่ถ้าเป็นการทอผ้าแบบสามตกกรอก็จะมี 3 อัน และถ้าเป็นการทอผ้ายกดอกพื้นฐาน
2. ไม้แป้นหูก คือ ที่นั่งของผู้ทอ
3. ฟืม คือ ส่วนที่ใช้กระทบให้ด้ายที่ทอเข้ากันแน่นมีลักษณะเป็นแผ่นซึ่งรวมเอาไม้เล็ก ๆ ถี่ ๆ เข้ากันเป็นช่อง ๆ ระหว่างช่องเหล่านี้ได้ใช้สำหรับสอดด้ายยืนทั้งหมด
4. เขาหรือตะกอ คือ ลักษณะเป็นกรอบไม้ทำหน้าที่แยกด้ายยืนออกเป็นหมู่ ภายในทำด้วยลวดหรือซี่โลหะเล็ก ๆ มีรูตรงกลางสำหรับร้อยด้ายยืนหรือเรียกว่าสืบด้ายยืนตะกอที่ใช้สืบด้ายยืนตะจ้องมีอย่างน้อย 2 ชุด ถ้าเพิ่มชุดตะกอมากขึ้นก็จะสามารถทดสลับลวดลายได้มากขึ้น
เขาหูก คือ ส่วนที่ใช้สอยด้ายเป็นเส้นยืนสำหรับแยกเส้นยืนออกเป็น 2 ฝ่าย เพื่อที่จะพุ่งกระสวยเข้าหากันได้สะดวกเขาหูกมีอยู่ 2 อัน แต่ละอันเวลาสอดด้ายก็ต้องสอดสลับกันไปเส้นหนึ่งเว้นเส้นหนึ่ง ที่เขาหูกนี้จะมีเชือกผูกแขวนไว้กับด้ายบนโดยผูกเชือกเส้นเดียว สามารถจะเลื่อนไปไหนมาไหนก็ได้ส่วนล่างยังมีเชือกผูกติดกับคานเหยียบ มีไว้เพื่อเวลาต้องการดึงด้ายให้เป็นช่องที่เหยียบคานเหยียบนี้ จึงดึงเขาหูกให้เลื่อนขึ้นลงได้ ถ้าหากต้องการทำลายก็ต้องใช้คานเหยียบหลายอัน เช่น
ลายสองไม้ใช้คานเหยียบ 4 อัน
ลายสามไม้ใช้คานเหยียบ 6 อัน
ถ้าเป็นลายขัดหรือลายธรรมดาใช้ไม้เหยียบ 2 อัน
5. ไม้ไขว้ คือ อุปกรณ์สำหรับจัดเส้นด้ายให้เป็นระเบียบ
6. ไม้ม้วนผ้า คือ ไม้ท่อนสี่เหลี่ยมที่ปลายสองข้างเสียบเข้าเดือดที่หลักไม้ด้านใกล้ผู้ทอเพื่อม้วนเก็บผ้าที่ทอเสร็จเรียบร้อยเอาไว้
7. ไม้หาบหูก คือ ไม้ไผ่กระบอกขนาดกลางยาวพาดคานไม้ เพื่อใช้ผูกเชือกโยงฟืมและรอกที่พยุงตะกอหรือเขาเอาไว้
8. เชือกฟืม คือ เชือกทำหน้าที่รัดคอกับคางฟืมให้พ้นหัวแน่นเข้า ใช้เชือกที่รัดนั้นโยงให้ลอยตัวเองอยู่ได้โดยไม่ต้องใช้หลัก
9. เชือกเขา คือ เชือกพยุงตะกอ หรือเขา โดยผูกโยงกับไม้คานหูก
10. เส้นด้ายยืน คือ เส้นไหมที่ขึงในแนวตั้งในกี่ทอผ้า
ฟันหวี เป็นเครื่องมือทอผ้ามีลักษณะเป็นกรองสี่เหลี่ยมผืนผ้าทำด้วยไม้หรือเหล็ก ขนาดกว้างประมาณ 14-16 เซนติเมตร ยาวประมาณ 90 – 105 เซนติเมตร ตรงกลางเป็นไม้ไผ่ซี่เล็ก ๆ คล้ายหวี ระยะระหว่างซี่จะห่างกันตามความต้องการแต่ละช่อง จะใช้สอดคล้องเส้นยืนเข้าไปหนึ่งเส้นเป็นการจัดเส้นด้ายยืนให้อยู่ห่างกันตามความละเอียดของเนื้อผ้า ฟืมจะเป็นตัวกระทบให้ได้เส้นพุ่งแนบขัดสานกับเส้นยืน
เพื่อให้ลายเนื้อผ้าติดกัน ฟืมที่มีซี่เป็นสามารถจัดซี่ได้ถี่และมีจำนวนซี่มากกว่าไม้ ที่มีขนาดเดียวกัน ผ้าที่อดจะเนื้อแน่นละเอียดและหนากว่า
ไม้ค้ำ เป็นอุปกรณ์ค้ำแยกเส้นยืนออกจากกัน เพื่อทอเสริมเส้นพุ่งพิเศษได้ง่ายขึ้น ผู้ทอใช้ไม้ค้ำในการทอขิดและจก
ผังหรือธนู ทำจากซี่ไม้ไผ่ดัดโค้งที่ปลายทั้งสองด้านหุ้มเหล็กปลายแหลม เพื่อเสียบยึดกับริมผืนผ้า ช่วยขยายหน้าผ้าไว้ให้เท่ากันตลอด เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยขึงกำกับขนาดหน้าผ้าให้สม่ำเสมอ โดยผู้ทอจะขยับเลื่อนผัง หรือธนูตามขอบหรือริมผ้าที่ทอเสร็จไปเรื่อย ๆ
แปรงหวีเครือเส้นด้ายยืนหรือแปรงหวีหูก เป็นอุปกรณ์ในการหวีเครือเส้นด้ายยืน เพื่อจัดระเบียบเส้นใยมิให้พันกันยุ่งขณะทอผ้า แต่ให้เรียงตัวเป็นระเบียบ โดยเฉพาะการทอไหมจะทอได้สะกวดขึ้น
.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น