วิธีการทอผ้าลายมัดหมี่

การทอ คือ การนำด้ายสองชุดมาขัดกันหรือสานกันเป็นมุมฉาก เส้นด้ายที่เรียงขนานกันตามยาวแนวนอน เรียกว่า ด้ายยืน เส้นด้ายที่เรียงขนานกันตามแนวขวางเรียกว่าด้ายพุ่ง

ขั้นตอนในการทอผ้ามัดลายมัดหมี่

1) สืบเส้นด้ายยืนเข้ากับแกนม้วนด้ายยืน และร้อยปลายด้ายแต่ละเส้นเข้าในตะกอแต่ละชุดและฟันหวี ดึงปลายเส้นด้ายทั้งหมดม้วนเข้ากับแกนม้วนผ้าอีกด้านหนึ่งปรับความตึงหย่อนให้พอเหมาะ

2) เริ่มทอโดยกดเครื่องแยกหมู่ตะกอเส้นด้ายยืน ชุดที่ 1 จะถูกแยกออกและเกิดช่องว่างสอดกระสวยด้ายพุ่งผ่านสลับตะกอ ชุดที่ 1 ลงยกตะกอชุดที่ 2 ขึ้น สอดกระสวยด้ายพุ่งกลับทำสลับกันไปเรื่อย ๆ

3) การกระทบฟันหวี (ฟืม) เมื่อสอดกระสวยด้ายพุ่งกลับ ก็จะกระทบฟันหวี เพื่อให้ด้ายพุ่งแนบติดกัน ได้เนื้อผ้าไม่ลวนหลวม

4) การเก็บม้วนผ้า เมื่อทอได้พอประมาณแล้วจะม้วนเก็บในแกนม้วนผ้า โดยผ่อนแกนด้ายยืนให้คลายออกและปรับความตึงหย่อนใหม่ให้เหมาะสม ระยะเวลาการทอผ้ามัดลายมัดหมี่ ตั้งแต่ขั้นเตรียมการจนสำเร็จเป็นผืน ใช้เวลาแต่ละขึ้นตอนแตกต่างกัน ดังนี้
- การเตรียมเส้นยืน ใช้เวลาประมาณ 15 – 20 วัน เฉลี่ยวันละ 3 – 4 ชั่วโมง
- การเตรียมเส้นพุ่ง ใช้เวลาประมาณ 20 – 30 วัน เฉลี่ยวันละ 3 – 4 ชั่วโมง

การทอเริ่มตั้งแต่การพุ่งกระสวย จากฝั่งหนึ่งไปอีกฝั่งหนึ่งพร้อมทั้งจัดความเป็นระเบียบทอผ้าได้ความยาว 15 เมตร ใช้เวลาประมาณ 3 – 4 เดือน

การทอผ้ามัดลายมัดหมี่ ต้องใช้ความละเอียดลออ และพิถีพิถันมาก เมื่อพุ่งกระสวยครั้งหนึ่งก็ต้องดูว่าตรงดอก ตรงลายที่มัดไว้หรือไม่ ถ้าไม่ตรงก็ต้องจัดให้ตรงแล้วจึงเริ่มทอต่อไปได้ การทอผ้าลายมัดหมี่แต่ละชิ้นนั้นต้องใช้เวลาและความประณีต จัดเรียงเส้นด้ายให้สม่ำเสมอคงที่ และทอเรียงตามลำดับก่อนหลัง เพื่อให้เกิดลวดลาย สวยงาม ถูกต้องตามความต้องการ งานฝีมือของ นางสุก กาฬภักดี ได้รับการถ่ายทอดจากบรรพบุรุษ ฝึกหัดทำลองผิดลองถูก มาตั้งแต่อายุ 19 ปี จนปัจจุบันอายุ 70 ปี จึงนับว่าเป็นฝีมือและปัญญาของตนเองอย่างแท้จริง ซึ่งมีผลงาประดิษฐ์ผ้ามัดลายมัดหมี่ เช่น ขิดลายพริก มัดหมี่ลายขอคำเดือน มัดหมี่ลายขอน้อย มัดหมี่ลายหัวปลาทู มัดหมี่ลายกระแตยองตอ มัดหมี่ลายกาบ ขิดลายมะลอด ลายกาบ ลายขอใหญ่ผสมลายขิด ลายขอดาน ลายขอแอก ลายขอแอก/ลายต้นสน ลายต้นสน ลายพญานาค/ขิดดอกจัน ลายหัวใจ


.